Żyć zdrowo - program profilaktyki nowotworów skóry w województwie łódzkim. Profilaktyka czerniaka

Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych, czyli tzw. melanocytów. Powszechnie mówi się o nim jako o nowotworze skóry i rzeczywiście jest to najczęstsza jego forma, jednak czerniak może pojawić się w innych częściach organizmu. Obserwuje się jego rozwój również na gałkach ocznych, błonach śluzowych ust nosa, czy narządach rodnych.

Czerniaki mogą rozwijać się z istniejących już znamion barwnikowych (np. pod wpływem promieniowania słonecznego, bądź światła UV, wykorzystywanego w solariach), ale najczęściej występują w postaci nowych zmian.

Czerniak jest nowotworem wyleczalnym we wczesnym stadium rozwoju. Przeżycie z czerniakiem o grubości do 0,8 mm jest bliskie 100%. Warunkiem wyleczalności jest wczesne wykrycie nowotworu i jego szybkie wycięcie, dlatego też tak ważna jest profilaktyka czerniaka.

Cel główny programu

Głównym celem projektu jest zwiększenie zgłaszalności o 1680 osób (880K, 800M) z obszaru woj. łódzkiego w wieku 18-64 lata, w okresie 01.07.2022-31.10.2023.

Celem projektu jest także poszerzenie wiedzy na temat profilaktyki i zapobiegania nowotworom skóry u 70% uczestników szkoleń (tj.u 228 os) do 31.10.2023. W projekcie udział weźmie 2005 os.(1142K, 863M):

• 1680 osób objętych badaniami,
• 325 osób objętych szkoleniami.

Osiągnięcie celu głównego wpłynie na poprawę wykrywalności nowotworów skóry, co przełoży się na ochronę, utrzymanie i przedłużenie aktywności zawodowej mieszk. woj., szczególnie os. powyżej 50 r.ż. i osób zamieszkujących obszary wiejskie, słabo zaludnione i miasta średnie, w szczególności tracące funkcje społeczno-gospodarcze. Wsparcie ukierunkowane będzie na podniesienie świadomości zdrowotnej mieszkańców woj. łódzkiego, a docelowym efektem proj. jest nawyk regularnej weryfikacji stanu zdrowia-badań i konsultacji dermatologicznych.

Pacjenci zostaną nauczeni samokontroli oraz rutynowej kontroli u lekarza POZ i dermatologa w aspekcie profilaktyki długoterminowej. Dzięki temu zwiększy się bezpośrednie, jak i odległe podniesienie wykrywalności nowotworów skóry na wczesnym etapie, co pozwoli na większą skuteczność leczenia i większą wyleczalność oraz przeżywalność pacjentów.

Zwiększenie dostępności do wysokiej jakości badań i konsultacji dermatoskopowych w bezpośredniej bliskości miejsca zamieszkania zapewni dotarcie do większej liczby mieszkańców woj. i zagwarantuje osiągnięcie założonego celu.

Informacje dotyczące przeprowadzanych badań

Badania przeprowadzane są na terenie Salve Medica Dermatologic w Łodzi przy ul. Szparagowej 10. Pacjent po wypełnieniu formularza i spełnieniu podstawowych kryteriów zostaje zakwalifikowany do programu. Na badania przychodzi po wcześniejszym wyznaczeniu terminu przez naszego konsultanta. 

Informacje dotyczące przyczyn nowotworów skóry

Obecnie szacuje się, że w Polsce na 50 000 przypadków związanych z nowotworami skóry 2 500-3 000 to właśnie występowanie czerniaka. Liczba ta niestety bardzo szybko się podwaja. Warto wiedzieć więc co stanowi zagrożenie zachorowania na tę złośliwą formę nowotworu skóry. Do głównych czynników wpływających na możliwe pojawienie się i rozwój czerniaków zaliczamy:

• zwiększoną ekspozycję na promieniowanie UV, czyli częste i intensywne opalanie się, korzystanie z solarium, wykonywanie zawodów związanych z koniecznością przebywania na słońcu więcej niż godzinę dziennie,
• skłonność do powstawania oparzeń słonecznych oraz ich wcześniejsze przebycie;
• czynniki związane z wyglądem, czyli jasna karnacja, rude lub blond włosy, niebieskie bądź zielone oczy, piegi,
• posiadanie dużej ilości zmian barwnikowych, inaczej pieprzyków i znamion, szczególnie w miejscach drażnienia,
• predyspozycje genetyczne - w rodzinie zdarzały się zachorowania na czerniaki lub inne nowotwory,
• wcześniejsze występowanie czerniaków,
• obniżona odporność.

Profilaktyka, czyli zapobieganie, obserwacja i leczenie

Czerniak może pojawić się u każdego, dlatego tak ważna jest jego szybka diagnoza i leczenie. We wczesnym stadium, kiedy zmiany nowotworowe nie są agresywne, leczenie ogranicza się jedynie do ich wycięcia co pozwala na wyleczenie niemal w 100% przypadków. Należy jednak pamiętać, że czerniak jest nowotworem, który bardzo szybko i agresywnie się rozrasta oraz w wielu przypadkach daje wczesne i liczne przerzuty.

W Polsce przy niskiej wykrywalności czerniaków obserwuje się zdecydowanie większą umieralność z nimi związaną niż w krajach zachodnich. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest zbyt późne zgłaszanie zmian i ich kontrola. Czas ma w przypadku czerniaka ogromne znaczenie, dlatego ważne jest aby przestrzegać zasad zapobiegania jego powstawania:

• należy ograniczyć ekspozycję na promieniowanie UV co pozwoli na zmniejszenie ryzyka oparzeń,
• w trakcie wakacji opalanie warto planować poza godzinami kiedy promieniowanie słoneczne jest najwyższe, czyli między 11 a 16,
• korzystać z nakryć głowy, okularów i kremów z filtrów UV z wysokim faktorem (które zaleca się dokładać kilka razy w ciągu dnia, szczególnie w okresie letnim),
• kiedy konieczne jest przebywanie na słońcu dłużej niż godzinę dziennie, odpowiednio okrywać skórę zarówno ubraniami jak i wspomnianymi wcześniej kremami z wysokim filtrem UV,
• warto zrezygnować z korzystania z solarium - nie istnieje bezpieczna dawka promieniowania w przypadku tej usługi, często jest ona 10 razy większa od naturalnego promieniowania słonecznego w ciągu dnia,
• samokontrola - słowo klucz profilaktyki czerniaka, czyli obserwacja istniejących już znamion i pieprzyków, kontrola czy nie powstają nowe,
• w okresach wzmożonej ekspozycji na promieniowanie warto sprawdzać częściej jak wyglądają znamiona.

Na rozpoznanie nowotworu pozwolą cechy charakterystyczne zmian zwane abecadłem czerniaka:

A - asymetria, czyli np. obserwowane znamię “wylewa” się poza wcześniejszy kontur,

B - brzegi zmiany są poszarpane, nierównomierne, zgrubiałe,

C - czerwony bądź czarny kolor znamienia,

D - duży rozmiar zmiany, powyżej 6 mm,

E - ewolucja znamienia, czyli widocznie zachodzące zmiany w kolorze, rozmiarze, kształcie.

Zaobserwowanie jednej lub kilku tych cech powinno być sygnałem alarmowym, który zostanie potwierdzony przez lekarza specjalistę - dermatologa bądź chirurga-onkologa po badaniu dermatoskopem. Pozwoli to na wykluczenie bądź potwierdzenie czerniaka i dalsze kroki w celu jego leczenia.

Formularz zgłoszeniowy do programu

Jesteś zainteresowany udziałem w programie? Wypełnij formularz zgłoszeniowy online na stronie (kliknij tutaj).

Formularz wraz z załącznikami dla Pacjenta dostępne są na tej stronie poniżej w dokumentach do pobrania.