8 rzeczy, które należy wiedzieć w przypadku wystąpienia udaru słonecznego

Okres letni oznacza znaczny wzrost temperatury. To czas, w którym odnotowuje się najwięcej przypadków udaru słonecznego. Szczególnie narażone na przegrzanie organizmu są dzieci, osoby starsze i turyści podróżujący z umiarkowanych stref klimatycznych do tropikalnych, czy też subtropikalnych krajów. Oto 8 rzeczy, które należy wiedzieć w przypadku wystąpienia udaru słonecznego.

Wczesne etapy udaru słonecznego

Nim dojdzie do udaru słonecznego, organizm musi osiągnąć odpowiednią temperaturę i poziom odwonienia. Dlatego pacjent przechodzi dwie fazy. Pierwsza z nich to stres cieplny. Wówczas organizm wystawiony jest na nadmierne wytwarzanie ciepła. Dzieje się tak najczęściej podczas aktywności fizycznej, ale również w spoczynku. Człowiek miewa wtedy uczucie dyskomfortu, odczuwa fizjologiczne zmęczenie i zmniejsza się jego wydolność. Jednak temperatura ciała pozostaje w normie poniżej 38˚C.

Z kolei wyczerpanie cieplne bezpośrednio poprzedza udar. Ciepłota ciała znacznie wzrasta z 38-40˚C i widoczne jest obfite pocenie się. Pojawia się również lekkie odwodnienie, które może powodować nudności, bóle głowy, a nawet omdlenia.

Udar słoneczny – objawy

Kiedy znane są już symptomy wczesnych etapów udaru, to warto wiedzieć, jakie są objawy ostatniej fazy przegrzania. Prawidłowe rozpoznanie tych stanów zapobiegnie omdleniu, czy utracie przytomności. Ciepłota ciała w przypadku udaru słonecznego przekracza 41˚C. Jest to jednoznaczne z wysokim odwonieniem. Warto wówczas zwrócić uwagę na stan skóry. Ta poza tym, że jest sucha i gorąca, to często silnie zaczerwieniona – szczególnie na twarzy, szyi i w okolicach klatki piersiowej. Bezpośrednio zagrażającymi życiu objawami udaru są omdlenia, utrata przytomności, wstrząs. Można spodziewać się również:

• zawrotów głowy
• drgawek
• majaczenia
• splątania
• biegunki
• zaburzeń krzepnięcia

Różnica między udarem słonecznym a gorączką

Dość często można spotkać się ze zjawiskiem mylenia gorączki z udarem. Gorączka jest prawidłową reakcją organizmu, powodującą wzrost ciepłoty ciała, ale regulowaną przez centralny ośrodek termoregulacji. Temperatura podczas gorączki nie powinna przekraczać 41˚C. Z kolei w przypadku udaru centralny ośrodek termoregulacji nie działa. W związku z tym ciepłota ciała może przekroczyć 41˚C. Poziom ten często prowadzi do uszkodzenia tkanek, a co za tym idzie również do poważnych powikłań zdrowotnych.

Udar słoneczny u dzieci i niemowląt

Dzieci to ta grupa pacjentów, która jest szczególnie narażona na działanie słońca i wysokich temperatur. To ze względu na cienką jeszcze pokrywę czaszki i nie w pełni rozwinięte mechanizmy termoregulacji. Udar słoneczny u dzieci i niemowląt jest trudny do zdiagnozowania. Symptomy przegrzania są u małych pacjentów zbliżone do tych obserwowanych przy tzw. posocznicy bakteryjnej, czyli sepsy.

Wówczas temperatura ciała wzrasta do co najmniej 38˚C, a nawet powyżej. Dochodzi również do przyspieszenia tętna ok. 90/min. Ponadto udar u dziecka może przejawiać się także apatią, biegunką oraz płaczliwością. U niemowląt wskazuje się na szczególny rodzaj udaru cieplnego – zespół wstrząsu krwotocznego z encefalopatią.

Pierwsza pomoc przy udarze słonecznym

Podstawowym działaniem przy udzielaniu pierwszej pomocy podczas udaru jest przeniesienie poszkodowanego w zacienione i chłodne miejsce. Jeśli pacjent jest przytomny, powinien ustawić się w pozycji półsiedzącej z dostępem do świeżego powietrza. Następnie należy nakładać na głowę oraz kark zimne i wilgotne kompresy. Większe okłady trzeba nanieść na pachwiny, pachy oraz szyję. Co 5-10 minut do przyjazdu pogotowia ratunkowego należy sprawdzać temperaturę, by nie doprowadzić do hipotermii. Odpowiedni poziom schłodzenia podczas udzielania pierwszej pomocy przy udarze słonecznym to 38,3˚C. Jeśli pacjent jest przytomny, powinien pić chłodną niegazowaną wodę lub soki owocowe.

W przypadku osoby nieprzytomnej należy zastosować pozycję boczną ustaloną. Z kolei przy stwierdzeniu braku oddechu, niezwłocznie trzeba przystąpić do sztucznego oddychania i kontynuować je aż do momentu przybycia lekarza. Błędem jest podawanie leków przeciwgorączkowych, gdyż w takim stanie mogą przyczynić się do uszkodzenia wątroby.

Leczenie udaru cieplnego

Leczenie udaru cieplnego poza podjęciem takich samych czynności, jak przy pierwszej pomocy w przypadku przegrzania m.in. chłodnych okładów, czy nawodnienia wyróżnia się dodatkowo:

• podanie płynów glukozowo-elektrolitowych
• podanie leków wazopresyjnych (jeśli wstrząs utrzymuje się po nawodnieniu)
• monitorowanie w zakresie niedokrwistości i małopłytkowości
• leczenie zaburzeń krzepnięcia
• monitorowanie w kierunku obrzęku mózgu
• wentylacja mechaniczna

Zapobieganie przegrzaniu organizmu

Okres wakacyjny, wyjazd do krajów tropikalnych, czy fale upałów to powód, by dowiedzieć jak postępować gdy przebywa się w otoczeniu o wysokiej temperaturze i przeciwdziałać udarowi słonecznemu. Dzięki temu można uniknąć niepożądanych objawów z tytułu przegrzania organizmu, a w konsekwencji wystąpienia udaru słonecznego. W wakacje, lepiej cieszyć się słońcem, niż pobierać kroplówki na szpitalnym łóżku. W związku z tym warto chronić głowę, nakładając na nią chustę lub czapkę. Należy też zadbać o zwiewne i najlepiej jasne ubrania. Wybierając się na spacer lepiej maszerować po zacienionej stronie chodnika. W gorące dni trzeba dostarczać więcej płynów i zamiast sięgać po alkohol, warto postawić na odżywcze soki.