Atopowe zapalenie skóry i jak sobie z nim radzić
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła choroba zapalna. Jej głównym objawem jest silny świąd, któremu towarzyszą zapalne zmiany skórne w postaci wyprysków. Choroba ta na ogół pojawia się już we wczesnym dzieciństwie i boryka się z nią ok. 25% dzieci i 2-3% dorosłych. Z kolei u ponad połowy chorych objawy pojawiają się już w pierwszym roku życia. W związku z tym, że atopowe zapalenie skóry w większym stopniu dotyczy właśnie dzieci, warto wiedzieć, jak sobie z nim radzić, by szybko zniwelować uporczywe dolegliwości.
Przyczyny atopowego zapalenia skóry
Atopowe zapalenie skóry to choroba wynikająca ze złożonych zależności różnych czynników. Niewątpliwie ma ona podłoże genetyczne. Jest to jednostka dziedziczona, a więc jeśli jedno z rodziców cierpi na AZS, istnieje niewielkie prawdopodobieństwo, że dziecku uda się uniknąć choroby. Duże znaczenie w patogenezie AZS mają również uwarunkowania immunologiczne. U chorych występuje podwyższony poziom przeciwciał klasy IgE (immunoglobiny E).
Do innych czynników, które wpływają na rozwój oraz zaostrzenie objawów zalicza się jeszcze zaburzenia mikrobiomu skóry (suchość, zwiększona wrażliwość skóry) oraz kwestie środowiskowe. Do tych ostatnich należą m.in.:
- alergeny pokarmowe,
- alergeny powietrznopochodne (roztocza kurzu, pyłki roślin, sierść, pleśń, grzyby),
- warunki klimatyczne (wysoka i niska temperatura, wilgotność powietrza).
Atopowe zapalenie skóry a stres
U pacjentów z objawami atopowego zapalenia skóry obserwuje się również rozwój i nasilenie zmian skórnych w sytuacjach stresowych. Dochodzi wówczas do rozregulowania środowiska cytokinowego. To może prowadzić do zmniejszenia odporności na infekcje skórne. Dlatego u osób borykających się AZS ważna jest stabilność emocjonalna. Napięte relacje między członkami rodziny, rówieśnikami, czy współpracownikami mogą wydłużać walkę z chorobą, a nawet potęgować rozwój objawów.
Kryteria diagnozy i objawy atopowego zapalenia skóry
Rozpoznanie atopowego zapalenia skóry ma charakter kliniczny, a większość objawów dostrzegalna jest gołym okiem, gdyż związane są one ze zmianami skórnymi pacjenta. Pojawiają się wypryski, zaczerwienia, powodujące silny świąd, rozdrażnienie, a w skrajnych przypadkach nawet bezsenności. Nasilenie i umiejscowienie zmian skórnych jest zależne od wieku pacjenta oraz fazy jednostki chorobowej (ostre lub przewlekłe AZS). W związku z rozległą patogenezą atopowego zapalenia skóry wyróżnić można główne i dodatkowe kryteria diagnozy. Warto je poznać, by w porę wychwycić niepokojące objawy i szybko podjąć działania.
Kryteria główne:
- świąd skóry,
- zmiany skórne w okolicach powierzchni zgięć kończyn,
- przewlekły i nawrotowy przebieg zmian skórnych,
- dodatni wywiad w kierunku rodzinnej atopii,
Kryteria dodatkowe:
- suchość skóry,
- skłonność do wyprysków na rękach i stopach,
- świąd w trakcie pocenia,
- grudki wokół mieszków włosowych,
- rumień lub zblednięcie twarzy,
- zapalenie czerwieni wargowej,
- reakcje skórne na stres,
- podwyższenie poziomu IgE,
- nietolerancje pokarmowe (niektóre)
- nietolerancja wełny
- nawrotowe zapalenie spojówek,
- przebarwienia powiek i zaciemnienie okolic oczodołów
- zaćma
Atopowe zapalenie skóry a kosmetyki i detergenty
Podczas codziennych czynności, jak mycie, czy sprzątanie używamy wielu detergentów i kosmetyków. Istotnie wpływają one na naszą skórę. Ma to duże znaczenie zwłaszcza dla osób z atopowym zapaleniem skóry. Poszczególne środki oraz ich składniki mogą nasilać objawy AZS. W związku z tym należy unikać detergentów i używać szamponów oraz wszelkich środków myjących z pH zbliżonym do 5,5. Warto zwrócić również uwagę, by zawierały one, jak najmniej barwników, środków zapachowych i konserwantów.
Warto sięgać po kosmetyki i środki myjące, które mogą koić symptomy AZS i pomóc zwalczać chorobę. Do składu takich preparatów np. płynów do kąpieli dodaje się m.in. miejscowo znieczulające środki jak polidokanol (3%). Dodatkowo korzystne działanie będą miały kosmetyki zawierające składniki mające zdolność odtworzenia i przywrócenie prawidłowej struktury i funkcji naskórka np. witaminy A, C, K, czy niacyna.
Profilaktyka i leczenie atopowego zapalenia skóry
Zanim przejdzie się do leczenia atopowego zapalenia skóry, wcześniej należy zastosować odpowiednią profilaktykę. Należy więc ograniczyć ekspozycję na silne alergeny pokarmowe i powietrznopochodne. Warto również stosować probiotyki, zawierające bakterie produkujące kwas mlekowy np. L. casei, L. reuteri, B. animalis. Pomogą one:
- utrzymać prawidłową florę bakteryjną
- stymulować prawidłową odpowiedź immunologiczną
- działać prewencyjnie przeciwko chorobom alergicznym
- zahamować rozwój bakterii chorobotwórczych.
W przypadku defektu bariery naskórkowej istotna jest odpowiednia pielęgnacja i stosowanie środków pomagających odtworzyć naturalną barierę skóry. Duże znaczenie w tej sytuacji mają preparaty nawilżające i natłuszczające, zawierające emolienty zmniejszające uczucie świądu oraz działające przeciwzapalnie. Istotnym składnikiem tego typu specyfików jest także mocznik, odpowiadający za utrzymanie właściwego nawilżenia warstwy rogowej skóry.
Stosowanie emolientów powinno trwać ok. 2-4 tygodni i powinno się je nanosić na skórę 3-4 razy dziennie. Pomocne w zniwelowaniu uczucia świądu i wyprysków mogą okazać się również kąpiele lecznicze z dodatkiem olejków naturalnych bądź mineralnych. Temperatura wody powinna odpowiadać temperaturze ciała, a sama kąpiel nie powinna trwać dłużej niż 10-15 minut.