Pieprzyki (znamiona barwnikowe) na skórze - rodzaje znamion skórnych

Pieprzyki na ogół są niegroźne, jednak ich prawidłowe rozpoznanie umożliwia wczesne wykrycie ewentualnych zmian nowotworowych skóry. Kwestia ta jest istotna, gdyż problem nie jest jednostkowy. W Polsce rocznie odnotowuje się 50 000 nowych zachorowań na złośliwy nowotwór skóry. Z tego 3 000 to dobrze znany większości czerniak. Warto więc poznać rodzaje znamion skórnych.

Skąd się biorą pieprzyki?

Pieprzyki to inaczej znamiona barwnikowe (melanocytowe) skóry. Powstają na skutek rozmnażania się melanocytów, czyli komórek pigmentowych (barwnikowych) pod wpływem promieniowania UV.

Znamiona barwnikowe łagodne i atypowe

Znamiona barwnikowe dzieli się na łagodne i atypowe. Ich rozróżnienie ma szczególne znaczenie w odniesieniu do możliwości rozwoju komórek nowotworowych. Łagodne znamiona pojawiają się na ogół w dzieciństwie. Mają regularną budowę i symetryczny kształt. W przypadku łagodnych pieprzyków istnieje naprawdę niewielkie ryzyko rozwoju czerniaka.
Z kolei znamiona atypowe często charakteryzują się asymetrycznym kształtem. W ich wypadku pojawienie się nowotworu jest bardziej prawdopodobne. W związku z tym pacjentom z atypowymi pieprzykami zaleca się obserwację stanu znamion co 6-12 miesięcy. Ponadto miejsca ich występowania należy chronić przed nadmierną ekspozycją na promieniowanie słoneczne.

Rodzaje znamion skórnych

Pojawianie się pieprzyków to dość powszechne zjawisko. Przeciętnie ludzie posiadają 10-40 pojedynczych znamion skórnych. Jeśli dziecko rodzi się z pieprzykiem, może on się powiększać w okresie dojrzewania i około drugiej dekady życia. Z kolei u dorosłych pacjentów pieprzyki na ogół nie ulegają znaczącym przeobrażeniom. Bardziej narażone są osoby w 7 lub 8 dekadzie życia. Wówczas występuje większe ryzyko transformacji zmian melanocytowych w nowotworowe. Jednak każdy rodzaj znamienia ma odrębne właściwości i specyfikę, w związku z tym wyróżnia się kilka szczególnych rodzajów pieprzyków.

Znamię płaskie (nevus spilus)

Nevus spilus (NS) ten typ znamienia charakteryzuje naprzemienne występowanie różnego typu jasnobrązowych i ciemnobrązowych plamek. Jest to znamię wrodzone, bardzo rzadko pojawiające się w okresie wczesnego dzieciństwa, jako nabyte. Częstotliwość występowania u ogólnej populacji wynosi ok. 0,2-2,4%.

Znamię błękitne (blue nevi)

Niebiesko-czarne zabarwienie to cecha charakterystyczna znamienia błękitnego. Na ogół jest ono obecne już od momentu urodzenia lub pojawia się we wczesnym dzieciństwie. Rzadko pieprzyki te ulegają zezłośliwieniom, ale czasem mogą przypominać czerniaka. Wyróżnia się cztery rodzaje znamion błękitnych: klasyczne, komórkowe, złożone i złośliwe. Te pierwsze mogą mieć wielkość 0,1-0,3 mm, z kolei komórkowe i złośliwe 1-3 cm.
Znamię Shuttona (halo nevus)
Okolice tułowia to miejsca, w których najczęściej zlokalizowane są brunatne znamiona Shuttona. Mają one regularny kształt z tzw. halo, czyli białą otoczką, która pojawia się na skutek działania układu odpornościowego, atakującego komórki melanocytowe w celu ich usunięcia. Pieprzyki tego rodzaju pojawiają się najczęściej u dzieci i nastolatków w postaci złożonej lub mnogiej. Mogą również towarzyszyć takim jednostkom chorobowym jak Hashimoto, czy bielactwo.

Znamię Spitz (Reeda)

Twarde i okrągłe guzki o barwie czerwonej to główne cechy znamienia Spitz. U 70% badanych pojawiają się przed 20 rokiem życia, a więc zazwyczaj u dzieci i młodzieży. Najczęściej w okolicach twarzy lub kończyn dolnych. Mają tendencję do znaczącego wzrostu i bywają mylone z czerniakiem.

Znamię Beckera (Becker's nevus)

Zlokalizowana w okolicy barków, ramion i miednicy nieregularna, brunatna plama pokryta włoskami, to najprawdopodobniej znamię Beckera. Może mieć ono charakter wrodzony lub nabyty. Na ogół pojawia się u mężczyzn i na tle innych znamion występuje rzadko. Jest to łagodna zmiana, jednak istnieje możliwość wystąpienia czerniaka.

Znamię Clarka

Znamię Clarka to lekko wypukły i odstający pieprzyk o brodawkowatej formie w kolorze brązowym. Z tego względu niekiedy zaliczany jest do zmian atypowych. Większość tego typu pieprzyków nie przekracza wielkości 1 cm i na ogół pojawiają się na tułowiu lub kończynach.

 Występowanie znamion u dziecka

Jeśli rodzice w pierwszych dniach po narodzinach dziecka zaobserwują pieprzyki, to na ogół oznacza, że mamy do czynienia ze znamieniem wrodzonym (<2%), które rozwija się do 1 roku życia. Jednak większość znamion ma charakter nabyty i posiada je praktycznie każdy człowiek. Najczęściej występującym u dzieci typem pieprzyka jest znamię Suttona ok. 5% przypadków. Częstotliwość występowania innych znamion u dzieci wygląda następująco:

• Nevus spilus 3-5%,
• Znamię Spitz <1%,
• Znamię płaskie 0,2%,
• Znamię błękitne 0,1%,
• Czerniak 0,3-0,4%.

Kiedy udać się do lekarza z pieprzykiem?

W celu określenia, czy pieprzyki są groźne i czy trzeba je usunąć, należy udać się na konsultację lekarską do dermatologa. Objawy, które powinny skłaniać do umówienia wizyty to najczęściej:

• zaczerwienienie, zgrubienie wokół znamienia,
• swędzenie wokół znamienia,
• krwawienie z okolic znamienia
• znaczne powiększenie znamienia (ponad 6 cm średnicy),
• zmiana barwy znamienia na ciemniejszą lub wielokolorową,
• zaburzenie symetrii znamienia.
  
  
  

Lekarz podejrzane znamiona może zbadać, wykonując demoskopię. Ta metoda diagnostyczna jest zupełnie bezinwazyjna, a jej wyniki ocenia się za pomocą specjalnych skal, np. systemu ABCDE, analizując:

• A – asymetrię (tzw. rozlewające się pieprzyki)
• B – brzegi (nieregularne, zgrubione)
• C – czerwony, czarny i niejednolity kolor,
• D – duży rozmiar (powyżej 6 cm)
• E – ewolucja (rozwój i zmiany postępujące znamienia).