Prawidłowa dieta dla diabetyków - poradnik diety cukrzycowej
Cukrzyca jest chorobą metaboliczną wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny. Bezpośrednią konsekwencją takiego stanu rzeczy jest hiperglikemia, czyli stan podwyższonego poziomu cukru (glukozy) we krwi. Cukrzyca typu pierwszego wynika z uszkodzenia komórek trzustki prowadzącego do braku wydzielania insuliny. Typu drugi cukrzycy uznany za chorobę cywilizacyjną spowodowany jest niewystarczającą produkcją insuliny, a także insulinoopornością komórek i tkanek. Jej przyczyną mogą być czynniki dziedziczne, ale najczęściej jest nią niezdrowy tryb życia, nieprawidłowa dieta oraz brak ruchu.
Objawami cukrzycy są między innymi:
- zwiększone stężenie cukru we krwi,
- występowanie cukru w moczu,
- wzmożone pragnienie,
- zwiększone oddawanie moczu,
- osłabienie, zmęczenie,
- świąd i zmiany na skórze.
Leczenie osób chorych na cukrzycę a dieta
Leczenie cukrzycy z uwzględnieniem środków farmakologicznych jest zróżnicowane, i zależy przede wszystkim od jej typu. W przypadku terapii cukrzycy typu 1 stosuje się podskórnie insulinę, w dawkach dostosowanych do zapotrzebowania pacjenta pod kontrolą glikemii. Podstawę leczenia cukrzycy typu 2 stanowi dieta cukrzycowa, a jeśli jest ona niewystarczająca, w redukcji glikemii konieczne może być wdrożenie leków doustnych, a nawet insuliny.
Leczenie osób cierpiących na cukrzycę polega nie tylko na stałej kontroli i regulacji poziomu glukozy we krwi za pomocą środków farmakologicznych, ale również na diametralnej zmianie stylu życia, co dla wielu pacjentów stanowi największe wyzwanie. Wytyczne dotyczą zwiększenia dawki ruchu w ciągu dnia (wpływającego na obniżenie stężenia glukozy we krwi oraz na uwrażliwienie komórek na insulinę), a przede wszystkim – stosowania się do zaleceń przy diecie cukrzycowej. Jakie to zalecenia i co wolno, a czego nie można jeść w trakcie leczenia omawianej choroby?
Zalecenia przy diecie cukrzycowej (typ 1)
Pierwszym i najważniejszym krokiem w leczeniu cukrzycy typu 1 jest podawanie choremu insuliny, tak, aby nie dochodziło do poważnych wahań stężenia glukozy we krwi, skutkujących wieloma powikłaniami. Dawki ustalane są indywidualnie w zależności od zaleconej diety i wskazań glukometru.
Zaleca się 6 posiłków dziennie spożywanych o stałych porach. Przygotowanie jadłospisu powinno opierać się na obliczeniu na dany posiłek odpowiedniej liczby tzw. wymienników węglowodanowych , białkowych i tłuszczowych. Wymienniki oraz sposób ich obliczania dostępne są w tabelach dietetycznych którymi może posługiwać się pacjent przy codziennym planowaniu posiłków. By nie popełniać błędów, które mogą spowodować powikłania, najlepiej skonsultować się z dietetykiem lub diabetologiem, by ten wytłumaczył pacjentowi zależności pomiędzy przyjmowaniem wymienników węglowodanowych, insuliny leczniczej oraz wahaniami poziomu glukozy we krwi.
Co jeść w diecie cukrzycowej (typ 2)?
Pierwszym i najważniejszym sposobem leczenia cukrzycy typu 2 jest odpowiednia dieta. Najważniejszą zasadą jest wybór produktów spożywczych charakteryzujących się odpowiednim indeksem glikemicznym (IG), który określa szybkość wzrostu stężenia glukozy we krwi po spożyciu danego produktu.
Na podstawie indeksu glikemicznego klasyfikuje się produkty spożywcze. Te o niskim IG, poniżej 55 – trawione są po woli i w niewielkim stopniu zwiększają stężenie glukozy we krwi. Produkty z wysokim IG powyżej 70 są szybko rozkładane i wchłaniane w przewodzie pokarmowym. Dochodzi do gwałtownego zwiększenia glikemii poposiłkowej, a po krótkim czasie szybkie obniżenie poziomu glukozy w krwi.
Podstawowymi zaleceniami w diecie cukrzycowej jest:
- stosowanie produktów spożywczych o niskim IG (np.: pieczywo razowe, ryż pełnoziarnisty, fasola, warzywa zielone), sporadycznie o średnim IG (np.: buraki, ziemniaki, spaghetti),
- gotowanie w wodzie, na parze, pieczenie i duszenie z niewielką ilością tłuszczu,
- produkty zbożowe, ziemniaki i jarzyny powinny być lekko niedogotowane (al-dente),
- spożywanie owoców i warzyw w postaci surowej,
- 4-5 posiłków dziennie równomiernie rozłożonych,
- ograniczenie spożywania tłuszczów zwierzęcych,
- ograniczenie spożywania soli.
Dieta cukrzycowa ma również na celu obniżenie masy ciała, która w przypadku tej choroby jest często zbyt wysoka. Warto więc przy pomocy dietetyka obliczyć swoje dzienne zapotrzebowanie kaloryczne i, w odniesieniu do tej informacji, ułożyć urozmaicone jadłospisy. Pomóc mogą również tzw. diety pudełkowe dla diabetyków – firmy specjalizujące się w ich dostarczaniu dbają o to, by każdego dnia w posiłkach cukrzyka dostarczanych mu do domu znajdowała się właściwa ilość węglowodanów, białek, tłuszczy i błonnika oraz zalecana liczba kalorii. Przed skorzystaniem z takich usług warto jednak skonsultować się z lekarzem diabetologiem lub dietetykiem.