Przyczyny, objawy, rodzaje i metody korygowania wad wzroku

Wady wzroku to problem, który w mniejszym lub większym stopniu dotyczy znacznej części społeczeństwa. Na ich pojawienie się wpływa wiele elementów: podeszły wiek, narażenie na kontakt z czynnikami drażniącymi, uwarunkowania genetyczne i szereg innych. Czasem występowanie wady wzroku diagnozowane jest już w pierwszych kilku miesiącach życia dziecka – oznacza to, że niektórzy pacjenci posiadają wrodzone uszkodzenia tego narządu. Na szczęście istnieje wiele metod ich korekcji – od noszenia na co dzień tradycyjnych okularów, aż po operacje laserowe.

Najczęściej występujące wady wzroku i ich charakterystyka

Wśród wad wzroku, które najczęściej diagnozowane są w gabinetach okulistycznych (zarówno wśród seniorów, dorosłych, jak i nastolatków oraz dzieci) wyróżnia się:

• Nadwzroczność (inaczej określana jako dalekowzroczność lub hiperopia) – charakteryzuje się trudnościami w odczytaniu tekstu lub rozpoznaniu obrazów i kształtów położonych w bliskim polu widzenia. Pacjent nie ma problemu z widzeniem dalekim, jednak czytanie książki, gotowanie, a nawet sprzątanie wymaga od niego założenia okularów. Wada ta dotyka przede wszystkim osoby starsze, a jej bezpośrednią przyczyną jest to, że wiązka promieni światła skupia się poza gałką oczną. Wynika to z zaburzonego stosunku długości gałki ocznej do kształtu rogówki (gałka oczna jest zbyt długa, a rogówka – zbyt płaska). Powoduje to załamanie się promieni świetlnych za siatkówką, a nie bezpośrednio na niej, jak ma to miejsce w przypadku prawidłowego widzenia. Wadę tę koryguje się „plusami”, czyli soczewkami oznaczonymi symbolem „+”
• Krótkowzroczność (inaczej miopia) to najczęściej występująca w społeczeństwie wada wzroku. Zazwyczaj ujawnia się w wieku nastoletnim, by ostateczną moc osiągnąć u pacjenta przed 30 rokiem życia. Charakteryzuje się dobrym widzeniem z bliska oraz złym widzeniem obiektów położonych w znacznej odległości od gałki ocznej. Krótkowidz będzie miał więc problem z odczytaniem komunikatów w przestrzeni miejskiej, oglądaniem telewizji czy z prowadzeniem samochodu bez dobrania właściwej korekcji. Wada wzroku objawiająca się krótkowzrocznością powstaje na skutek załamywania się promieni światła przed siatkówką, a nie bezpośrednio na niej. Wynika to często z fizjologicznie krótkiej budowy gałki ocznej, a także ze zbyt wypukłej soczewki lub siatkówki. Krótkowzroczność koryguje się soczewkami o odpowiedniej wartości dioptrii oznaczonymi symbolem „-”.
• Astygmatyzm (inaczej nazywany również niezbornością) – może występować jako osobna wada wzroku lub wada towarzysząca nad- i krótkowzroczności. W tym przypadku pacjent widzi zamazany obraz w jednym z fragmentów jego pola widzenia – niezależnie od tego, czy obiekt znajduje się blisko czy daleko. Wynika to z faktu załamywania się światła w „przypadkowym” miejscu gałki ocznej, a nie na siatkówce. Ogólnie rzecz biorąc, astygmatyzm jest spowodowany niesymetryczną budową gałki ocznej. Niezborność w widzeniu koryguje się szkłami cylindrycznymi.

Korekta wady wzroku – okulary, soczewki czy laser?

W zależności od wady wzroku, jej powikłań, wpływu na codzienne życie pacjenta oraz na jego preferencje, można korygować ją lub leczyć za pomocą różnorakich metod. Najpopularniejsza metoda korekcji to oczywiście odpowiednio dobrane okulary oraz soczewki. Oba te rozwiązania mają swoje wady i zalety, natomiast cechuje je z pewnością stosunkowo niewielki koszt korekcji – w przeciwieństwie do ortokorekcji czy zabiegu laserowego. Zarówno soczewki (szkła kontaktowe) jak i okulary powinny być bezwzględnie dobrane w gabinecie okulisty lub – jeśli wada jest niewielka i niezłożona – w pracowni optometrysty.

Okulary mają dwie, niepodważalne zalety: mogą być dodatkiem do stroju, podkreślającym styl ubierania się lub profesję pacjenta, a dodatkowo można wyposażyć je w różne dodatkowe funkcje (przykładowo – nakładki zmieniające okulary w model przeciwsłoneczny lub w filtr dostosowany do ochrony oczu w trakcie wykonywania pracy przy komputerze). Soczewki kontaktowe są natomiast niezwykle wygodne – z powodzeniem sprawdzą się na wszelkiego rodzaju wyjazdach czy podczas uprawiania sportu. Oprócz tych sposobów istnieją również metody mające na celu całkowitą eliminację wady wzroku. Co warto wiedzieć o każdej z nich?

• Laserowa korekcja wzroku, w ramach której wyróżnia się kilka metod korekcji, to operacja, która zdobywa wśród pacjentów coraz większą popularność. Nic w tym dziwnego – w wielu przypadkach pozwala bowiem na przywrócenie pełnej sprawności narządu widzenia. Najpowszechniejszym typem laserowej korekcji wzroku jest zabieg o nazwie LASIK, pozwala bowiem na zniwelowania zarówno krótko- jak i dalekowzroczności, a także astygmatyzmu. Ponadto przeprowadzenie zabiegu nie wymaga stosowania znieczulenia ogólnego – podaje się jedynie krople znieczulające do oka, a także środek uspokajający. Sama operacja polega na nacięciu rogówki – w wyniku tej czynności powstaje płatek, który po odchyleniu umożliwia dostęp do głębszych warstw rogówki. Na tym etapie stosowany jest laser: w przypadku korekcji krótkowzroczności rogówka za jego pomocą zostaje spłaszczona, a w przypadku dalekowzroczności – uwypuklona. W leczeniu astygmatyzmu nadaje się jej kulisty kształt. Po osiągnięciu pożądanych zmian, powierzchnia rogówki jest oczyszczona, a nacięty wcześniej płatek jest umieszczany na swoim miejscu. Rekonwalescencja zajmuje od kilkunastu do kilkudziesięciu dni, podczas których pacjent musi dbać o higienę oczu, a na noc zakładać opatrunek. Dodatkowo przez kilka tygodni po zabiegu chory powinien unikać światła słonecznego, nosić ciemne okulary i zgłaszać się na regularne kontrole.
• Oprócz laserowej korekcji wzroku, mającej na celu zniwelowanie blisko- i dalekowzroczności oraz astygmatyzmu, starsi pacjenci mogą zdecydować się również na terapię odmładzającą siatkówkę oka z wykorzystaniem lasera 2RT. Jest ona przeznaczona dla osób, u których stwierdzono objawy zwyrodnienia plamki żółtej (AMD). Schorzenie to dotyka zazwyczaj osoby starsze, po 50 roku życia i – w przypadku braku leczenia – może doprowadzić do ślepoty. W przeciwieństwie do laserowej korekcji wzroku, terapia odmładzająca siatkówkę ma na celu nie tyle zniwelowanie wady wzroku, ile usunięcie przyczyny choroby, jaką jest AMD. W przypadku lasera 2RT następuje zniszczenie druz (złogów) powodujących zwyrodnienie plamki żółtej i pogorszone widzenie. Procedura jest całkowicie bezbolesna i trwa kilka minut, a pacjent cały czas pozostaje świadomy podczas zabiegu. Na efekty trzeba poczekać od 3 do 6 miesięcy, ponieważ właśnie tyle trwa regeneracja komórek oka. Jeśli zabieg zostanie wykonany we wczesnym stadium zwyrodnienia plamki żółtej, pacjent ma duże szanse na całkowite cofnięcie zmian w obrębie siatkówki.
• Ortokorekcja, będąca nieinwazyjną metodą korekcji wady wzroku, w której wykorzystuje się twarde soczewki kontaktowe zakładane wyłącznie na noc. Metoda ta jest przeznaczona jedynie dla astygmatyków oraz krótkowidzów, ponieważ soczewki nie są w stanie „wyciągnąć” rogówki w taki sposób, aby dalekowidz mógł po ich zastosowaniu widzieć normalnie. Jak wygląda cała procedura? Pacjent otrzymuje zestaw soczewek, które zakłada wieczorem, przed snem. W ciągu nocy soczewki „odkształcają” powierzchnię rogówki tak, aby przybrała ona pożądany kształt. Rano, po ich zdjęciu, pacjent widzi tak, jakby nie miał żadnej wady. Efekt utrzymuje się przez cały dzień, natomiast aby go utrzymać, soczewki muszą być nakładane każdej nocy.