W jaki sposób uwolnić się od zgagi?

Zgaga jest częstym objawem, z którym pacjenci zgłaszają się do lekarza POZ. Szacuje się, że dolegliwość ta dotyczy ok. 34% Polaków. Chorzy opisują ją, jako uczucie bolesnego pieczenia za mostkiem albo tzw. palenia w przełyku. Objaw ten stanowi duży dyskomfort i warto wiedzieć, że jest jednym z głównych objawów refluksu żołądkowo-jelitowego.

Jaka jest przyczyna zgagi?

Przyczyną zgagi jest cofanie się kwaśnej treści żołądkowej do przełyku - przeciwnie do fizjologicznej fali perystaltycznej przewodu pokarmowego. Taki stan wynika z zaburzeń funkcji dolnego zwieracza przełyku (LES).  Dysfunkcja LES z kolei może mieć wieloczynnikową etiologię i może występować w przebiegu:

• twardziny układowej,
• cukrzycy polineuropatii alkoholowej,
• zaburzeń hormonalnych.

Zgaga i inne objawy refluksu żołądkowo-jelitowego

Jednym z najczęściej spotykanych w gastroenterologii schorzeń jest tzw. GERD, czyli choroba refluksowa przełyku lub refluks żołądkowo-jelitowy. Jednym z głównych objawów GERD jest zgaga. Do innych symptomów można zaliczyć:

• chrypkę,
• przewlekły ból gardła,
• suchy lub świszczący kaszel,
• ból w klatce piersiowej (najczęstsza przyczyna niesercowego bólu za mostkiem).

O rozpoczęciu leczenia i dalszej diagnostyce decyduje wiek chorego oraz występowanie tzw. objawów alarmujących. Wówczas pacjent bezzwłocznie powinien skonsultować się z gastroenterologiem i odbyć badanie endoskopem (gastroskopię). Szczególnie jeśli pojawią się następujące symptomy:

• zaburzenia połykania,
• ból przy połykaniu,
• spadek masy ciała,
• krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Ponadto ocenę endoskopową żołądka należy rozważyć także każdorazowo u chorych po 40 roku życia z objawami GERD.

PH-metria przełyku z impedancją

PH-metria przełyku z impedancją to standardowe badanie, które wykonuje się w celu wykrycia choroby refluksowej przełyku. Polega ona na 24-godzinnym monitorowaniu kwaśności w dolnej części przełyku za pomocą sondy wprowadzonej przez nos. Do jego wykonania kwalifikuje lekarz gastroenterolog, w przypadku, gdy u pacjenta obserwuje się tzw. objawy pozaprzełykowe np.:

• kaszel,
• chrypa,
• przewlekłe zapalenie gardła,
• zapalenie zatok bez laryngologicznego uzasadnienia.

Najpoważniejsze powikłania GERD

Należy pamiętać, że refluks żołądkowo-jelitowy jest chorobą przewlekłą. W związku z tym leczenie ma charakter ciągły, a jego celem poza niwelowaniem uciążliwych objawów jest poprawa jakości życia i zapobieganie powikłaniom. W przypadku braku lub nieprawidłowego leczenia GERD mogą pojawić się następujące komplikacje:

• Przełyk Baretta będący stanem przednowotworowym, rozpoznawanym na podstawie badań histopatologicznych wycinków pobranych w trakcie gastroskopii. Ryzyko jego rozwoju jest największe u mężczyzn powyżej 50 lat, rasy białej, u pacjentów z przepukliną rozwoju przełykowego, nadwagą i otyłością typu brzusznego.
• Zwężenie przełyku powstające w wyniku bliznowacenia ścian przełyku, poddawanych ciągłym drażnieniem kwaśną treścią pochodzenia żołądkowego.
• Krwawienie z przewodu pokarmowego.
• Rak gruczołu przełyku, głównie gruczolakorak.

Leczenie zgagi i choroby refluksowej przełyku

Leczenie GERD oparte jest na zaleceniach zmiany trybu życia oraz farmakoterapii. Przede wszystkim modyfikacji należy poddać jadłospis pacjenta. Powinien on ograniczyć spożycie tłuszczu, alkoholu, czy kawy i unikać leków obniżających ciśnienie LES (azotany, Ca-blokery, B2-mimetyki). Chorzy na refluks borykający się z nadwagą powinni podjąć działania w kierunku zmniejszenia masy ciała. Ostatni posiłek w ciągu dnia należy przyjmować na 2-3 h przed snem. Istotne znaczenie ma również wyższe ułożenie wezgłowia do snu.

Leczenie farmakologiczne, zalecane przez lekarza opiera się na lekach hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku. Środki te mają za zadanie zobojętniać ten kwas, osłaniać błonę śluzową i poprawiać kinetykę przewodu pokarmowego. W szczególnych przypadkach GERD lekarz gastroenterolog możne rozważać skierowanie pacjenta na leczenie operacyjne.

Dieta a zgaga – jak zapobiec nadkwasocie?

Rola diety jest w przypadku choroby refluksowej przełyku bardzo duża, gdyż określone pokarmy mogą w negatywny sposób stymulować receptory czuciowe błony śluzowej, powodując ból. Po dokładnej obserwacji tego typu produkty należałoby wyeliminować z jadłospisu. Warto wówczas przejść na dietę żołądkową zapobiegającą nadkwasocie. 

Do każdego posiłku powinno się również dokładać porcję warzyw m.in.: marchew, szpinak, ziemniaki, buraki, kalafior. Unikać warzyw cebulowatych. W ramach przekąski, czy sałatki owocowej można sięgnąć po jabłka tarte, banany, morele, brzoskwinie, śliwki. Należy unikać owoców cytrusowych,

Zgaga a otyłość

Choroba refluksowa przełyku objawiająca się zgagą w otyłości i nadwadze to temat bardzo częsty. Pacjenci z nadmierną masą ciała są bardziej narażeni na uczucie tzw. palenia w gardle. Wynika to m.in. ze zmiany pewnych warunków anatomicznych, które jeszcze bardziej pogłębiają ten problem np.:

• wzrost ciśnienia śródżołądkowego,
• zmiana położenia dolnego zwieracza przełyku (LES).

Taki stan rzeczy zwiększa prawdopodobieństwo powstania przepukliny rozwoju przełykowego przepony.