Cukrzyca w ciąży - przyczyny, objawy i leczenie

Cukrzyca ciążowa (określana również jako cukrzyca ciężarnych) jest stanem hiperglikemii (mogącej objawiać się nieprawidłowym wynikiem badań glikemicznych na czczo, cukrzycą lub nietolerancją glukozy) i należy do jednych z najczęściej występujących powikłań metabolicznych, zagrażających zarówno zdrowiu matki, jak i nienarodzonego dziecka. Schorzenie to, ze względu na moment pojawienia się, dzieli się na cukrzycę ciążową (GDM – gestational diabetes mellitus, której objawy pojawiły się lub zostały zdiagnozowane w trakcie trwającej obecnie ciąży) oraz na cukrzycę przedciążową (PGDM – pregestational diabetes mellitus – o której mowa, gdy kobieta chorująca na którykolwiek z typów cukrzycy zaszła w ciążę). W diagnostyce niezwykle ważne jest rozróżnienie obu typów, ponieważ postępowanie terapeutyczne w każdym z tych przypadków jest inne. Niniejszy artykuł opisuje objawy, diagnostykę, a także leczenie cukrzycy ciążowej (GDM), stanowiącej aż 90% przypadków cukrzycy w okresie ciąży.

Cukrzyca ciążowa: objawy i przyczyny występowania

Swoistymi objawami cukrzycy ciążowej, które pojawiają się nie tylko u kobiet w ciąży, ale również innych pacjentów chorujących na tę przypadłość, są przede wszystkim: wzmożone pragnienie, senność, a także wzmożone oddawanie moczu. Wystąpienie takich dolegliwości powinny skłonić kobietę do wizyty u lekarza prowadzącego ciążę, który wystawi wówczas skierowanie na stosowane badania.

Oprócz objawów, warto znać również czynniki ryzyka wystąpienia cukrzycy ciążowej, by już na pierwszej wizycie u ginekologa zasygnalizować je lekarzowi. W przypadku ich wystąpienia, konieczne będą dalsze działania dignostyczne. Wśród czynników ryzyka cukrzycy ciążowej wyróżnia się przede wszystkim:

• wiek ciężarnej powyżej 35 lat;
• posiadanie więcej niż jednego dziecka;
• nadwaga, otyłość;
• cukrzyca występująca w rodzinie;
• przebyta cukrzyca ciążowa;
• nadciśnienie tętnicze;
• urodzenie w przeszłości dziecka o dużej wadze (powyżej 4 kilogramów).

Cukrzyca w ciąży: diagnostyka

Diagnostyka cukrzycy w ciąży polega przede wszystkim na przeprowadzeniu dokładnego wywiadu lekarskiego, zawierającego pytania na temat wymienionych wyżej czynników ryzyka, przebiegu poprzednich ciąż (jeśli takowe były), a także występowania charakterystycznych symptomów. Po stwierdzeniu nieprawidłowej glikemii na czczo przy rutynowej kontroli (powyżej 92 miligramów glukozy na decylitr kwi), pacjentka kierowana jest również na badanie OGTT, czyli na doustny test obciążenia glukozą. Przebiega on w dwóch etapach: najpierw kontroluje się u pacjentki stan glikemii na czczo, a następnie podaje się jej do wypicia roztwór z zawartością glukozy. Po upływie określonego czasu (po około godzinie), dokonuje się kolejnej kontroli glikemicznej. Zachowanie takiego trybu badania ma na celu sprawdzenie, w jaki sposób organizm ciężarnej radzi sobie z metabolizowaniem glukozy.

Leczenie cukrzycy w ciąży

Terapia cukrzycy ciążowej ma przede wszystkim na celu ustabilizowanie nieprawidłowej glikemii w organizmie kobiety, ponieważ nieleczone schorzenie może mieć wiele negatywnych skutków, zarówno dla rozwoju dziecka (rośnie ryzyko wystąpienia wad układu nerwowego, nerek, serca, zaburzeń rozwojowych kończyn oraz zaburzeń w funkcjonowaniu układu pokarmowego), jak i dla przebiegu ciąży i porodu (niekontrolowana i nieleczona cukrzyca ciążowa może być przyczyną wielowodzia, zatrucia ciążowego, obrzęków czy zakażeń narządów rodnych).

Leczenie cukrzycy ciążowej w pierwszym etapie polega na zmianie diety pod kątem zmniejszenia podaży kalorii oraz wyeliminowania dużych wahań poziomu glukozy we krwi. Dietę każdorazowo – po zapoznaniu się z wynikami badań oraz sytuacją pacjentki – powinien zaproponować lekarz z poradni diabetologicznej. Jeśli zmiana nawyków żywieniowych nie przyniesie poprawy w ciągu kilku dni (zwykle monitoruje się poziom glukozy po tygodniu stosowania diety cukrzycowej dla kobiet w ciąży), wówczas do terapii włącza się leczenie farmakologiczne – najczęściej z wykorzystaniem krótko i długo działającej insuliny ludzkiej, a także szybko działających analogów insuliny. Efekty leczenia muszą być kontrolowane regularnie na wizytach u diabetologa, natomiast sama pacjentka również powinna monitorować poziom glukozy we krwi w ciągu dnia (nawet kilka razy dziennie – od wyników zależy bowiem zarówno dawka przyjmowanej insuliny, jak i kompozycja diety cukrzycowej). Poprawnie prowadzona insulinoterapia prowadzi najczęściej do pozytywnego rozwiązania ciąży, choć po jej zakończeniu kobieta nadal musi być poddawana kontrolom diabetologicznym, ze względu na ryzyko wystąpienia cukrzycy typu I.