O czym może świadczyć dany kolor moczu?

Mocz jest cieczą o charakterystycznym zapachu i zabarwieniu, produkowanym w nerkach i usuwanym podczas mikcji (oddawania moczu), wraz ze zbędnymi lub wręcz niebezpiecznymi dla organizmu produktami przemiany materii. Płyn powinien mieć określony kolor i woń – jeśli odbiegają one od prawidłowych parametrów, należy zidentyfikować przyczynę tego zjawiska i – w razie potrzeby – udać się do lekarza rodzinnego lub bezpośrednio do urologa. Aby jednak rozpoznać niepożądane zmiany, warto wiedzieć, jaki kolor moczu jest prawidłowy, a także co może powodować jego zmianę.

Prawidłowy kolor moczu – charakterystyka

Skład moczu stanowi w większości woda, mocznik i sole mineralne – zawartość tych oraz innych substancji (np. barwników obecnych w pożywieniu) przekładają się na jego konkretny kolor. Prawidłowa barwa moczu jest określana jako słomkowa lub jasnożółta – wówczas można dedukować, że w organizmie nie doszło do żadnych niepokojących zmian, wpływających na kolor płynu. Niektórzy laboranci porównują ten kolor do rozcieńczonego soku jabłkowego – przez tę analogię pacjent może łatwiej rozpoznać nieprawidłowości.

Mocz w trakcie dnia może stawać się jaśniejszy lub ciemniejszy. Ciemnożółty jest najczęściej po nocy, co świadczy o niewielkim nawodnieniu organizmu (barwnik jest w nim słabo rozcieńczony). Jasny odcień pojawia się po spożyciu dużej ilości płynów (głównie wody). Co może oznaczać zaciemnienie moczu do pomarańczowego odcienia lub jego rozjaśnienie do niemal przezroczystej cieczy?

Zielony, czerwony lub pomarańczowy kolor moczu – kiedy trzeba udać się do lekarza?
Wielu pacjentów, widząc niecodzienny – czerwony, różowy, pomarańczowy czy zielony kolor moczu – panikuje i zaczyna martwić się o swoje zdrowie. W większości przypadków jest to jednak niepotrzebny niepokój, ponieważ na barwę uryny może wpływać wiele różnych barwników zawartych w pokarmach. Nie oznacza to jednak, że nie warto zachowywać czujności, ponieważ po wykluczeniu przyczyn związanych z dietą, kolor moczu może mieć znaczenie dla prowadzenia diagnostyki wielu różnych schorzeń. Co oznaczają poszczególne rodzaje zabarwienia uryny i kiedy warto zwrócić się do lekarza?

• Różowy lub wręcz czerwony kolor moczu najczęściej budzi wątpliwości co do stanu zdrowia pacjenta. Zanim jednak wpadnie się w panikę, warto zweryfikować jadłospis z kilku ostatnich dni. Na taki odcień płynu mogą bowiem wpływać barwniki zawarte w... buraczkach, botwince, jagodach czy jeżynach. Jeśli taki żywieniowy epizod miał miejsce przed zaobserwowaniem zmiany koloru moczu, nie ma powodu do zmartwień. Czerwony kolor uryny powinien natomiast budzić wątpliwości w sytuacji, w której nie jadło się wcześniej wymienionych wyżej pokarmów, a w płynie dostrzegalne są również niewielkie skrzepy – wówczas należy natychmiast udać się do przychodni w celu wykonania badania moczu, ponieważ taka sytuacja może sygnalizować uszkodzenia mechaniczne dróg moczowych, schorzenia wątroby lub inne niebezpieczne dolegliwości.
• Pomarańczowy kolor moczu może pojawić się po spożyciu dużej ilości surowej marchwi lub po wypiciu soku marchwiowego – barwnik zawarty w tych produktach przenika do uryny. Jeśli jednak te produkty nie występowały w diecie w ostatnich kilku dniach, to intensywny, pomarańczowy kolor moczu może sygnalizować poważne odwodnienie, być objawem stosowania środków przeczyszczających lub informować o obecności dużej ilości bilirubiny. W tym ostatnim przypadku, w połączeniu z objawem zażółconych białek oczu, pomarańczowa barwa moczu sugeruje problemy z wątrobą.
• Brązowy lub bursztynowy kolor moczu pojawia się po spożyciu dużych ilości rabarbaru, natomiast utrzymywanie się takiej barwy uryny przez kilka dni może sygnalizować chorobę nerek. Jeśli badanie wykaże zawartość hemoglobiny, konieczna jest dalsza diagnostyka w kierunku schorzeń układu moczowego.
• Zielony kolor moczu pojawia się po spożyciu szparagów, przy czym towarzyszy temu zmiana zapachu uryny na bardziej intensywny i drażniący. W przypadku braku obecności szparagów w diecie należy udać się do lekarza na badanie moczu, gdyż jego zielone zabarwienie może świadczyć o rozwijającej się infekcji bakteryjnej.

Po zaobserwowaniu zmiany koloru moczu należy przeanalizować jadłospis z ostatnich kilku dni – jeśli pacjent nie zjadł niczego, co mogłoby zabarwić urynę, powinien bezzwłocznie udać się do lekarza w celu wyjaśnienia przyczyn niecodziennego zabarwienia moczu.