Toksoplazmoza w ciąży - wszystko co warto wiedzieć na jej temat
Toksoplazmoza to jedna z najczęstszych chorób, wywoływanych przez pasożyty. Przyczyną jej powstawania jest zakażenie pierwotniakiem Toxoplasma gondii, i o ile u osób dorosłych z dobrze działającym systemem odpornościowym zakażenie może spowodować bezobjawowe nosicielstwo, o tyle u kobiet w ciąży toksoplazmoza stanowi realne zagrożenie dla rozwoju dziecka. Aby jej uniknąć, ciężarne powinny stosować się do szeregu zaleceń (głównie żywieniowych i dotyczących kontaktu ze zwierzętami). Ze względu na duże ryzyko uszkodzeń płodu, Polskie Towarzystwo Ginekologiczne zaleca wykonanie badania mającego na celu wykluczenie lub potwierdzenie nosicielstwa toksoplazmozy, które przeprowadzane jest przed ukończeniem 10. tygodnia ciąży.
Toksoplazmoza – przyczyny, objawy, badania
Bezpośrednią przyczyną zachorowania na toksoplazmozę jest kontakt człowieka z pierwotniakiem wywołującym schorzenie. Ma on miejsce najczęściej podczas spożywania surowego lub nie do końca dogotowanego mięsa, w którym znajdują się cysty z pierwotniakiem. Ponadto zagrożeniem jest również pokarm, z którym kontakt miały wydzieliny zakażonego zwierzęcia, a więc mocz, kał czy ślina. Rzadziej występuje zakażenie drogą kropelkową lub po operacjach transplantacji.
Objawy toksoplazmozy to przede wszystkim objawy podobne do tych, które następują w przebiegu grypy: pojawia się więc osłabienie, gorączka, zaobserwować można również powiększenie się węzłów chłonnych. Oprócz tego pacjentka może odczuwać bóle stawów, a groźnym objawem (a właściwie powikłaniem choroby) jest zapalenie opon mózgowych. Niestety, u wielu osób toksoplazmoza nie daje żadnych objawów, co utrudnia jej diagnostykę. Aby potwierdzić lub wykluczyć schorzenie, przeprowadza się badanie krwi pod kątem odpowiedzi immunologicznej, oznaczając przeciwciała IgM oraz IgG w surowicy. Interpretacja wyników zależy od ilości przeciwciał we krwi:
- jeśli wynik jest słabo dodatni, oznacza to, że pacjentka wcześniej została zarażona pierwotniakiem, ale jednocześnie wykształciła się u niej odporność;
- wynik wysoko dodatni pokazuje, że do zarażenia doszło niedawno i należy wdrożyć właściwą terapię pod kontrolą lekarza;
- wynik ujemny to z kolei informacja, że pacjentka nie była zakażona pierwotniakiem, a co za tym idzie – nie wytworzyła na niego odporności. W takiej sytuacji niezbędne są częste, kontrolne badania krwi (powtarza się je zwykle co około 6 tygodni), a także zachowanie szczególnej ostrożności przy doborze produktów w diecie oraz przy kontakcie ze zwierzętami domowymi.
Toksoplazmoza a ciąża – dlaczego jest tak groźna dla płodu?
Zakażenie toksoplazmozą matki grozi przede wszystkim urodzeniem się dziecka z toksoplazmozą wrodzoną. Natężenie objawów tej choroby zależy od tego, na jakim etapie ciąży doszło do zarażenia – im wcześniej, tym konsekwencje dla rozwoju płodu są poważniejsze. Toksoplazmozę wrodzoną diagnozuje się przede wszystkim po odnotowaniu triady objawów (określanej w medycynie jako triada Sabina-Pirkentona), na którą składają się: wodogłowie lub małogłowie, zwapnienia śródmózgowe oraz zapalenie siatkówki i naczyniówki. Dodatkowymi konsekwencjami zdrowotnymi, które niesie toksoplazmoza wrodzona, są:
- hipotrofia (zahamowanie wzrostu płodu);
- znaczny stopień opóźnienia rozwoju umysłowego;
- hepatomegalia oraz splenomegalia (stan powiększenia wątroby i śledziony);
- zapalenie mięśnia sercowego;
- małopłytkowość;
- powiększenie węzłów chłonnych;
- małoocze lub całkowity brak wykształcenia gałek ocznych.
Niestety, zakażenie toksoplazmozą u matki zwiększa znacząco ryzyko poronienia lub porodu przedwczesnego – dlatego tak ważne są zarówno badania kontrolne krwi w ciąży, jak i wszelkiego rodzaju działania profilaktyczne.